با افزایش آگاهی نسبت به کیفیت هوای محیط‌های بسته، اهمیت تهویه مناسب بیش از پیش احساس می‌شود. یکی از تجهیزات اساسی در تأمین تهویه مطلوب در ساختمان‌ها، آشپزخانه‌های صنعتی، کارخانه‌ها و فضاهای نیمه‌باز، اگزاست فن یا هواکش تخلیه است. این دستگاه نقش مهمی در خارج کردن هوای آلوده، بخار، بو، گردوغبار و گازهای مضر ایفا می‌کند و در نتیجه به سلامت محیط و افراد حاضر در آن کمک می‌کند. اما برای خرید اگزاست فن مناسب، باید با انواع آن، کاربردها، نکات فنی و معیارهای انتخاب آشنا بود. این مقاله به بررسی کامل این موارد می‌پردازد.

اگزاست فن چیست؟

اگزاست فن یا فن تخلیه دستگاهی است که برای خارج کردن هوای آلوده و جایگزینی آن با هوای تازه طراحی شده است. این فن‌ها معمولاً در نقاطی نصب می‌شوند که تمرکز آلودگی، بو یا رطوبت بالا باشد؛ مانند سرویس‌های بهداشتی، آشپزخانه‌ها، کارگاه‌های صنعتی، گلخانه‌ها، موتورخانه‌ها و فضاهای بسته تولیدی.

انواع اگزاست فن

اگزاست فن‌ها از نظر طراحی، کاربرد و نوع نصب به چند دسته تقسیم می‌شوند:

اگزاست فن خانگی

این نوع معمولاً کوچک، کم‌صدا و دیواری یا سقفی است. مناسب برای سرویس‌های بهداشتی، حمام و آشپزخانه منازل است. ویژگی آن‌ها مصرف برق پایین و نصب آسان است.

اگزاست فن صنعتی

فن‌های بزرگ و قدرتمند برای تخلیه هوای آلوده در کارخانه‌ها، سالن‌های تولید، آشپزخانه‌های صنعتی و آزمایشگاه‌ها. معمولاً دارای پروانه‌های فلزی و موتورهای پرقدرت هستند.

اگزاست فن سانتریفیوژ

در این نوع فن، هوا از مرکز وارد شده و به صورت شعاعی به بیرون پرتاب می‌شود. این فن‌ها توانایی بالایی در غلبه بر افت فشار سیستم دارند و مناسب برای کانال‌کشی‌های طولانی هستند.

اگزاست فن آکسیال

در این مدل، هوا موازی با محور پروانه حرکت می‌کند. دارای ظرفیت هوادهی بالا ولی فشار استاتیکی پایین است. معمولاً در فضاهای بازتر یا بدون داکت استفاده می‌شود.

کاربردهای اصلی اگزاست فن

• تهویه آشپزخانه‌های صنعتی و خانگی
• کنترل رطوبت در حمام و سرویس بهداشتی
• تخلیه دود و گاز در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها
• تصفیه هوای گلخانه و دامداری
• جلوگیری از تجمع گازهای سمی در آزمایشگاه‌ها

نکات مهم هنگام خرید اگزاست فن

برای انتخاب بهترین گزینه، باید به چند فاکتور مهم توجه کرد:

ظرفیت هوادهی (CFM یا m³/h)

ظرفیت هوادهی باید متناسب با حجم فضا انتخاب شود. به‌طور کلی، هر مترمکعب فضا به حدود 10 تا 15 بار تعویض هوا در ساعت نیاز دارد. برای محاسبه دقیق‌تر، از فرمول‌های مهندسی تهویه استفاده می‌شود.

نوع نصب

باید بررسی شود که فن باید دیواری، سقفی، کانالی یا پنجره‌ای باشد. نوع نصب، مدل و ابعاد فن را تعیین می‌کند.

جنس بدنه و پروانه

در محیط‌های مرطوب یا خورنده مانند آشپزخانه یا آزمایشگاه، استفاده از فن با بدنه استیل یا آلومینیوم ضدزنگ ضروری است. در فضاهای خشک، فن‌های پلاستیکی یا فلزی سبک مناسب هستند.

میزان صدا (Noise Level)

در محیط‌های آرام مانند دفاتر یا اتاق خواب، صدای فن نباید از 40 دسی‌بل تجاوز کند. اما در فضاهای صنعتی، سطح صدای بالاتر قابل قبول است.

مصرف انرژی

فن‌هایی با موتورهای کم‌مصرف و راندمان بالا، در درازمدت هزینه‌های برق را کاهش می‌دهند. بررسی برچسب انرژی و کلاس موتور توصیه می‌شود.

قیمت و برند

فن‌های با برندهای معتبر معمولاً طول عمر بالا، خدمات پس از فروش بهتر و راندمان بیشتری دارند. اگرچه قیمت بالاتری دارند، اما در بلندمدت مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند.

برندهای معتبر اگزاست فن در بازار ایران

در بازار ایران، برندهای متعددی در حوزه تولید و عرضه اگزاست فن فعالیت می‌کنند. برخی از برندهای شناخته‌شده داخلی و خارجی عبارت‌اند از:

• زیلابگ (Ziehl-Abegg) – ساخت آلمان
• Soler & Palau (S&P) – اسپانیا
• هواکش دمنده – تولید ایران
• هواکش پارس خزر – خانگی
• فن آوران هوای پاک – صنعتی و سفارشی‌سازی شده

قیمت اگزاست فن چقدر است؟

قیمت اگزاست فن بسته به نوع، اندازه، قدرت موتور، برند و جنس بدنه بسیار متغیر است. برای مثال:

• فن خانگی پلاستیکی: از 300 هزار تا 1 میلیون تومان
• فن صنعتی دیواری: از 2 میلیون تا 10 میلیون تومان
• فن سانتریفیوژ پرقدرت: بین 5 تا 30 میلیون تومان

قبل از خرید بهتر است چند استعلام از فروشگاه‌ها یا تولیدکنندگان معتبر گرفته شود.

خرید اگزاست فن نیازمند بررسی دقیق نیاز فنی، محیط نصب، حجم فضا و بودجه است. با شناخت دقیق انواع اگزاست فن، ظرفیت هوادهی موردنیاز، میزان صدا، مصرف انرژی و انتخاب برند معتبر، می‌توان بهترین گزینه را با طول عمر بالا و کارایی مطلوب انتخاب کرد.

در نهایت توصیه می‌شود که در پروژه‌های صنعتی و ساختمانی، انتخاب اگزاست فن با مشاوره متخصصان تهویه مطبوع انجام شود تا از اتلاف هزینه و کاهش راندمان جلوگیری گردد.